Giá cà phê tăng lên gấp ba lần, nhiều hợp đồng giao kết bị hủy bỏ. Giá thu mua cà phê đã tăng gấp gần 3 lần so đầu vụ cà phê trước, đặt các doanh nghiệp xuất khẩu cà phê vào tình trạng đổ vỡ hợp đồng, mất uy tín.
Giá cà phê tăng gấp ba lần, hợp đồng bị phá vỡ
Trong cuộc họp Ban Chấp hành mở rộng của Hiệp hội Cà phê – Ca Cao Việt Nam (VICOFA) vào sáng ngày 11/4, ông Đỗ Hà Nam – Phó Chủ tịch VICOFA, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Intimex, đã đề cập đến tình hình hiện nay của ngành cà phê Việt Nam, khi giá cà phê tăng nhanh chóng và đạt mức quá cao, dẫn đến tình trạng tranh mua tranh bán và đổ vỡ nhiều hợp đồng.
Ông Đỗ Hà Nam cho biết, trong tháng 3 năm 2024, Việt Nam đã xuất khẩu khoảng 185.281 tấn cà phê, với kim ngạch xuất khẩu đạt khoảng 680,86 triệu USD, giảm 11,9% về lượng nhưng tăng 41,1% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Trong 6 tháng đầu của niên vụ cà phê 2023/2024, Việt Nam đã xuất khẩu tổng cộng hơn 956 ngàn tấn cà phê, với kim ngạch đạt hơn 3 tỷ USD. Trong đó, cà phê robusta chiếm phần lớn với hơn 825 ngàn tấn, và kim ngạch trên 2,3 tỷ USD.
Tuy nhiên, ông Nam cũng nhấn mạnh rằng giá cà phê nội địa đã tăng nhanh chóng và ở mức rất cao. Ví dụ, nếu vào tháng 3/2023 giá cà phê nội địa là 47.000 đồng/kg, thì vào tháng 10/2023 đã tăng lên 58.000 đồng/kg và hiện nay đã đạt mức 105.000 đồng/kg, tăng gấp ba lần so với thời điểm trước đó.
Sự tăng giá nhanh chóng và quá cao này đang gây ra nhiều thách thức cho các doanh nghiệp trong ngành. Đối với các doanh nghiệp, việc huy động nguồn vốn lớn gặp khó khăn do hạn mức tín dụng từ các ngân hàng không tăng. Tốc độ tăng giá cao cũng tạo ra rủi ro lớn đối với các doanh nghiệp thu mua cà phê để xuất khẩu thông qua các đại lý và thương lái. Một số đại lý và doanh nghiệp trên địa phương đã không thực hiện giao hàng đúng thời hạn quy định trong hợp đồng, gây ra thiệt hại lớn cho các doanh nghiệp chế biến xuất khẩu và làm mất uy tín của ngành cà phê Việt Nam.
Ông Nam cũng nhấn mạnh rằng giá cà phê hiện nay chưa từng có trong lịch sử ngành, và có thể đạt mức 110.000 đồng/kg. Ông cũng chia sẻ về những thư gửi đến về tình trạng rủi ro cao và vấn đề chữ tín trong kinh doanh cà phê. Đây là những vấn đề mà ngành cà phê Việt Nam chưa từng đối mặt.
Chuỗi cung ứng cà phê gặp khó khăn – Cần giải quyết ngay
Theo đại diện của Công ty TNHH Neumann Việt Nam (thuộc Tập đoàn Neumann Kaffee Gruppe), tình hình giá cả cao đang đẩy doanh nghiệp này vào tình thế khó khăn. “Chúng tôi đang phải đối mặt với việc giao hàng chậm trễ, thậm chí không thực hiện hợp đồng một cách nghiêm túc, ảnh hưởng đến các đối tác nhà rang xay – những đối tác mà chúng tôi cung cấp cà phê” – đại diện này chia sẻ.
Về nguyên nhân, theo ông, nguyên nhân chính là do các nhà cung ứng không tuân thủ cam kết đã ký kết, và vấn đề này đang lan rộng trên toàn bộ chuỗi cung ứng, khi mối quan hệ hợp tác giữa các bên đang dần bị phá vỡ. Ngay cả những đối tác có quan hệ hợp tác lâu dài cũng không tránh khỏi. “Sự không tuân thủ hợp đồng này dẫn đến tình trạng phải tìm kiếm nguồn cung mới với giá cả cao hơn. Tình trạng này đang tạo ra một tiền lệ nguy hiểm, đe dọa danh tiếng của cà phê Việt Nam trên thị trường toàn cầu” – đại diện của Neumann Việt Nam cảnh báo.
Theo đại diện của Neumann Việt Nam, việc phá vỡ hợp đồng đã trở thành một tiền lệ và đang lan rộng, trong khi nhà rang xay trên toàn thế giới đang đối diện với tình trạng thiếu hàng và đang tìm kiếm nguồn cung thay thế. “Chúng tôi cực kỳ lo lắng về tình hình này và kêu gọi chính phủ Việt Nam có biện pháp can thiệp để giải quyết tình trạng hiện tại,” – đại diện Neumann Việt Nam kiến nghị.
Chia sẻ quan điểm này, đại diện của Nestlé Việt Nam cho biết rằng việc không thể mua được hàng vì giá cả quá cao đã buộc doanh nghiệp phải tìm kiếm nguồn cung từ các quốc gia khác để đảm bảo hoạt động ổn định của nhà máy. “Năm ngoái, Nestlé Việt Nam đã phải chuyển hướng mua hàng từ các quốc gia khác, và năm nay cũng đang phải thực hiện điều tương tự để đảm bảo sản xuất liên tục tại nhà máy,” – đại diện Nestlé Việt Nam bổ sung.
Tương tự như hai doanh nghiệp trên, đại diện của Công ty TNHH Cà Phê Ngon cũng xác nhận rằng năm nay đang đối mặt với nhiều thách thức và phải xem xét việc nhập khẩu cà phê từ các quốc gia khác để sản xuất.
Nhận thức được thực tế này, ông Đỗ Hà Nam thông báo rằng năm 2023, Việt Nam đã phải nhập khẩu 200.000 tấn cà phê và năm nay các nhà máy rang xay ở Việt Nam đều phải thực hiện điều này do giá cả trên thị trường nội địa quá cao. Ông cảnh báo rằng nếu tình trạng này tiếp tục và không có sự nỗ lực cải thiện, thậm chí công ty của ông cũng sẽ phải tìm nguồn cung từ các quốc gia khác để nhập khẩu và chế biến.
Ông Nam đưa ra đánh giá rằng tình hình hiện nay không thể giải quyết bằng cách chỉ tập trung vào VICOFA mà cần sự can thiệp từ cấp cao hơn; đồng thời cần có các biện pháp tài chính để giúp doanh nghiệp thu mua sớm và duy trì ổn định giá.
Nguồn: Báo Công Thương