Sản phẩm nông nghiệp hướng đến thị trường châu Âu cần hiểu rõ "luật"

Để nông sản Việt Nam có mặt rộng rãi ở châu Âu, các doanh nghiệp cần trung thực và đầu tư bài bản cho việc xây dựng thương hiệu, phát triển thương mại …

Nhiều thách thức cần vượt qua

Hà Lan là cửa ngõ nhập khẩu nông sản lớn nhất của Châu Âu. Năm 2021, tổng giá trị nhập khẩu nông sản của Hà Lan đạt 87 tỷ USD (tăng 5,5% so với năm 2020). Tổng giá trị xuất khẩu nông sản của Việt Nam sang Hà Lan đạt gần 900 triệu USD, tăng 4% so với năm 2020 (năm 2017 đạt 1 tỷ USD).

Các sản phẩm như gạo, cà phê, thủy sản, đồ gỗ, mây tre đan … của Việt Nam đã được ưa chuộng, nhập khẩu với số lượng lớn sang Hà Lan và châu Âu, có tiềm năng phát triển mạnh trong thời gian tới.

Theo số liệu thống kê năm 2021, nhập khẩu khoai lang tím của Hà Lan đạt 158 triệu USD; hạt nêm, nước tương đạt gần 600 triệu USD…

Ngoài ra, các doanh nghiệp nhập khẩu nông sản do người Việt Nam làm chủ chiếm tỷ lệ rất nhỏ. Trên 90% nông sản của Việt Nam được nhập khẩu vào Hà Lan qua đường chính ngạch hoặc thông qua các công ty lớn do Hà Lan làm chủ, một phần nhỏ được nhập khẩu qua đường tiểu ngạch để phục vụ tiêu dùng cá nhân. Tuy nhiên, khi EVFTA được ký kết, kênh lưu lượng nhỏ gần như bị xóa sổ.

Hiện nông sản Việt Nam được nhập khẩu vào Hà Lan và châu Âu với nhãn hiệu “made in Vietnam” và hầu hết được bày bán tại các chợ dành cho người châu Á. Trong khi các thị trường này chỉ chiếm chưa đến 4% dân số Hà Lan, 1% dân số châu Âu và phân khúc thị trường này rất hẹp, với nhiều đối thủ lớn như Trung Quốc, Thái Lan, Ấn Độ …

Đối với người Hà Lan, món ăn Việt Nam là một trong những lựa chọn ẩm thực lành mạnh với nhiều “siêu thực phẩm” như mè trắng, mè đen, goji berry, khoai lang, hạt mắc ca, thanh long, ổi, v.v.

Tuy nhiên, không dễ để mua được những loại nông sản này vì chúng chỉ được bày bán trong các chuỗi siêu thị dành cho người châu Á, rất hạn chế ở các siêu thị bình dân.

Một thực tế khác mà chúng ta cần nhìn nhận một cách trung thực và có trách nhiệm hơn, đó là hàng hóa thô của Việt Nam xuất khẩu sang Hà Lan có thể vào được các siêu thị bình dân của đại đa số người dân Hà Lan thông qua các nhà bán lẻ.

Tuy nhiên, đây là một bất lợi cho nông sản Việt Nam khi sản phẩm chiếm được thị phần, vai trò của người tạo ra nó không được nhắc đến, sản phẩm chính gốc của Việt Nam lại mang một cái tên khác không liên quan đến Việt Nam…

Theo tôi, điều này về lâu dài gây hậu quả rất lớn, bởi khi một sản phẩm thuần Việt mang thương hiệu Việt Nam vào thị trường châu Âu thì phải cạnh tranh bằng chất lượng của sản phẩm do người Việt Nam tạo ra nhưng do đơn vị khác phân phối. Trong khi các đơn vị này với tiềm lực đầu tư vào mẫu mã, bao bì, quảng cáo… rất chuyên nghiệp khiến hàng Việt Nam khó cạnh tranh hơn.

Ngoài ra, điểm yếu của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay là quá chú trọng sản xuất sản phẩm thô xuất khẩu mà quên đầu tư một cách bài bản vào việc gia tăng giá trị của sản phẩm đó.

Vì vậy, trong thời gian tới, các doanh nghiệp sản xuất của Việt Nam cần tập trung xây dựng kế hoạch hoạt động rõ ràng để đầu tư và hội nhập sâu vào thị trường Hà Lan nói riêng và châu Âu nói chung với các mặt hàng nông sản thế mạnh của mình.

Tính bền vững đòi hỏi sự hiểu biết sâu sắc về các quy tắc

Hiện nay, nhiều đầu bếp nổi tiếng của Châu Âu thường khẳng định “Việt Nam là bếp ăn của thế giới” do sự đa dạng và chất lượng nông sản của chúng ta. Vì vậy, các doanh nghiệp Việt Nam cần tận dụng lợi thế này, đầu tư thích đáng cho việc xây dựng thương hiệu, phát triển thương mại, đưa nông sản của mình vào thị trường châu Âu.

“Theo tôi, để phát triển mạnh mẽ, các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam cần nắm bắt mọi cơ hội. Cụ thể, việc xuất khẩu trực tiếp nông sản thô với số lượng lớn hoặc qua các kênh trung gian vẫn cần được duy trì và coi đây là trụ cột để từng bước tiếp cận thị trường Hà Lan và EU.

“Luật chơi” của các thị trường này khá đơn giản, chỉ cần doanh nghiệp thẳng thắn, dựa trên giá trị, tính xác thực thay vì chiêu trò, đường vòng… là có thể thành công.

Theo tôi, cà phê “made in Vietnam” lọt vào kệ hàng của các chuỗi siêu thị lớn ở châu Âu là mục tiêu mà chúng ta cần hướng tới. Quan trọng hơn, doanh nghiệp có thể trực tiếp quản lý thị trường này, tương tác trực tiếp với người tiêu dùng. Từ đó, phát triển sản phẩm phù hợp nhất, tránh bị dây chuyền trung gian thao túng ”.

Hiện Việt Nam đã có những sản phẩm chất lượng cao, vấn đề là cần đầu tư phát triển thương mại để thoát khỏi tình trạng chi phối, thao túng khi sản xuất và xuất khẩu sản phẩm thô.…

>>> Xem thêm: Gạo hữu cơ Quảng Trị hướng đến thị trường Mỹ và châu Âu