Trong những năm qua cà phê Việt Nam đã lần lượt phát triển và khẳng định vị thế trên bản đồ cà phê thế giới. Bằng chứng là năm 2021, Việt Nam vẫn tiếp tục đứng thứ 2 thế giới về xuất khẩu cà phê chỉ sau Bazil. Năm 2021 cũng là một năm đầy khả quan cho thị trường cà phê Việt Nam với những biến động mạnh mẽ. Hãy cùng tìm hiểu điểm nổi bật của thị trường cà phê Việt Nam trong năm 2021.
Tình hình chung
2021 là năm bùng nổ của thị trường hàng hóa, từ nông sản, dầu thô đến các mặt hàng kim loại đều trải qua những giai đoạn tăng nóng và neo ở mức giá cao nhất trong vòng nhiều năm. Không nhận được nhiều sự chú ý của các nhà đầu tư như nhóm nông sản, hay dầu thô, nhưng các mặt hàng cà-phê cũng là một điểm sáng của thị trường cà-phê trong năm vừa qua.
Chỉ trong vòng một năm, giá Arabica đã tăng gần gấp đôi lên 5.142 USD/tấn, còn giá Robusta cũng tăng gần 70% lên 2.314 USD/tấn. Giá cả 2 mặt hàng cà-phê đều đang ở mức cao nhất trong vòng 10 năm. Đà tăng của thị trường đã kéo dài từ tháng 4 đến nay và vẫn chưa có dấu hiệu dừng lại, bởi các yếu tố hỗ trợ cho giá vẫn có thể sẽ duy trì sang tới năm sau.
Nỗi lo về nguồn cung vẫn thúc đẩy thị trường đi lên
Cũng như bất kỳ loại hàng hóa hay sản phẩm đầu tư nào khác, giá cà phê cũng chịu ảnh hưởng tiêu cực bởi các yếu tố vĩ mô như dịch bệnh hay phải đối mặt với việc Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (FED) sẽ thắt chặt các chính sách tiền tệ trong thời gian tới. Tuy nhiên, đà tăng vững vàng của cả hai mặt hàng cà phê Arabica và Robusta đều có được sự hỗ trợ lớn khi mà nguồn cung của hai nước sản xuất cà phê lớn nhất thế giới là Việt Nam và Brazil đều ở trong tình trạng bị sụt giảm mạnh.
Đối với thị trường Arabica, sản lượng của Brazil bị ảnh hưởng nặng nề bởi hạn hán và sương giá trong năm vừa qua. Không chỉ sản lượng của niên vụ 2022/23 bị sụt giảm mà tiềm năng của những niên vụ sau đó cũng bị tổn thất nặng, bởi cà phê vốn là cây công nghiệp lâu năm, và sẽ mất nhiều thời gian để cây sinh trưởng. Mức tồn kho Arabica đạt chuẩn trên Sở ICE US đã liên tục giảm từ giữa tháng 8 đến nay, và mức tồn kho mới nhất được ghi nhận vào ngày 15/12 thấp hơn gần 30% so với 4 tháng trước, hiện là 1,56 triệu bao 60kg.
Còn đối với thị trường Robusta, nguồn cung ở Việt Nam vẫn là yếu tố mà các nhà đầu tư đang quan tâm nhất. Hiện các khu vực trồng cà phê trọng điểm của nước ta, với diện tích hơn 100.000 héc ta, đều đang bước vào giai đoạn thu hoạch, tuy nhiên, tiến độ có thể bị chậm do tình trạng khan hiếm nhân công thu hái. Do ảnh hưởng của dịch bệnh Covid-19, lượng nhân công đổ về các tỉnh khu vực Tây Nguyên đều ít hơn hẳn so với mọi năm. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng tiêu cực đến nguồn cung xuất khẩu cà phê vào đầu năm sau của nước ta, mà cũng sẽ khiến cho tốc độ canh tác niên vụ mới bị lùi lại.
Nguồn cung khan hiếm cũng phản ánh rõ qua các số liệu xuất khẩu của cả Việt Nam và Brazil. Từ năm 2020 đến nay, xuất khẩu cà phê của hai nước đều giảm. Trong báo cáo gần nhất của Hiệp hội xuất khẩu Cà phê Brazil (Cecafe), khối lượng xuất khẩu của nước này trong tháng 11 giảm gần 40% so với cùng kỳ năm trước. Khối lượng xuất khẩu của Việt Nam cũng có xu hướng giảm từ đầu năm đến nay, do tình trạng thiếu hụt container và tắc nghẽn tại các cảng.
Tuy nhiên, theo báo cáo mới nhất của Tổng cục Hải Quan, xuất khẩu tháng 11 của nước ta đạt hơn 107.000 tấn cao hơn 8,3% so với tháng 10. Số liệu tháng 11 tích cực hơn rất có thể xuất phát từ việc lượng hàng bị dồn ứ từ những tháng trước sang tới tháng 11 mới có thể lưu thông, và tình hình tắc nghẽn chuỗi cung ứng đã giảm bớt.
Dự báo về tình hình xuất khẩu cà phê của Việt Nam năm 2022
Theo các nhà phân tích thị trường, dự báo xuất khẩu cà phê của Việt Nam trong năm 2022 sẽ tiếp tục khả quan nhờ nguồn cung dồi dào, các hiệp định thương mại tạo lợi thế cạnh tranh cho cà phê Việt Nam và giá cà phê xuất khẩu nhiều khả năng duy trì ở mức cao.
Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA) cũng dự báo, niên vụ 2021/2022, sản lượng cà phê của Việt Nam dự báo đạt 31,1 triệu bao, nhờ điều kiện thời tiết thuận lợi đã hỗ trợ năng suất. Năm 2021, trị giá xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang hầu hết các khu vực tăng so với năm 2020, trong đó, trị giá xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang khu vực châu Á tăng 22,8%.
Tỷ trọng xuất khẩu cà phê của Việt Nam sang khu vực châu Á tăng từ 38,02% trong năm 2020 lên 41,54% trong năm 2021. Năm 2021, tỷ trọng xuất khẩu cà phê sang một số thị trường tăng so với năm 2020 như: Đức, Nhật Bản, Nga. Ngược lại, tỷ trọng xuất khẩu cà phê sang các thị trường Hoa Kỳ, Tây Ban Nha, Ý giảm.
Như vậy, năm 2022 Việt Nam còn nhiều dư địa để tăng xuất khẩu cà phê. Có nhiều yếu tố thúc đẩy thị trường cà phê phát triển như gia tăng dân số tiêu thụ cà phê ngoài gia đình, đô thị hóa nhanh chóng, tăng doanh số bán lẻ thương mại điện tử, tăng sở thích cà phê hòa tan, nhu cầu ngày càng tăng đối với cà phê đặc sản và tăng tiêu thụ cà phê nhân ở các nền kinh tế mới nổi dự kiến sẽ thúc đẩy thị trường.
Để đáp ứng yêu cầu khắt khe từ các thị trường, ngoài việc nâng cao chất lượng sản phẩm, ngành cà phê cần chú trọng đến khâu truy xuất nguồn gốc, nâng cao năng lực sản xuất. Cơ cấu xuất khẩu cà phê của Việt Nam có sự thay đổi, giảm xuất khẩu cà phê nhân thô, đẩy mạnh khâu chế biến và xuất khẩu cà phê rang xay, hòa tan./.
Nguồn: