Các tình huống tiềm năng cho thị trường cà phê. Xung đột ở Biển Đỏ gây gián đoạn nguồn cung cà phê, khiến giá Robusta tăng vọt lên mức cao nhất trong ba thập kỷ.
Triển vọng thị trường cà phê toàn cầu trong bối cảnh leo thang căng thẳng: Dự báo cho quý I/2024
Giá cà phê thiết lập các đỉnh mới
Kể từ đầu 2024, giá cà phê trên Sở Giao dịch Liên lục địa Châu Âu (ICE-EU) không ngừng tăng lên và liên tục đạt các mức cao mới. Dữ liệu từ Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) cho thấy, vào ngày 30/1, giá Robusta đã đạt mức cao nhất trong vòng 30 năm, với 3.336 USD/tấn, tăng 25% so với giữa tháng 12/2023 – khi mà tình hình tại Biển Đỏ bắt đầu trở nên căng thẳng.
Tại thị trường trong nước, giá cà phê cũng đạt mức cao chưa từng thấy. Theo giacaphe.com, tính đến ngày 31/1, giá cà phê Việt Nam đã đạt 79.000 đồng/kg, một sự tăng trưởng gần 19.000 đồng/kg, tương đương 33% so với giữa tháng 12/2023.
Nỗi lo về sự thiếu hụt nguồn cung cục bộ trên thị trường do tình hình căng thẳng tại Biển Đỏ được xem là nguyên nhân chính đẩy giá cà phê lên cao. Trong bối cảnh lo ngại về sự gián đoạn chuỗi cung ứng, các chuyên gia dự đoán rằng khối lượng cà phê xuất khẩu từ châu Á sang hai thị trường lớn nhất – Mỹ và châu Âu, có thể sẽ giảm 36% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý I/2024.
Không chỉ gặp vấn đề về nguồn cung cục bộ bị gián đoạn, mà mức dự trữ cà phê tại cả hai khu vực này cũng đang ở mức đáng lo ngại. Đến cuối tháng 12/2023, lượng cà phê tồn kho ở châu Âu đã giảm xuống còn 437.059 tấn, mức thấp nhất từ tháng 8/2019. Đồng thời, lượng Robusta tồn kho tại Sở ICE-EU giảm xuống chỉ còn 28.860 tấn, một trong những mức tồn kho thấp nhất trong lịch sử.
Tình hình mới trên thị trường cà phê toàn cầu
Xung đột tại Biển Đỏ đã kéo dài hơn một tháng, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến việc xuất khẩu cà phê từ các quốc gia châu Á. Để giảm thiểu ảnh hưởng, các nước sản xuất cùng các công ty vận tải đã phải chuyển sang sử dụng tuyến đường qua mũi Hảo Vọng ở châu Phi, thay vì mạo hiểm qua Biển Đỏ như trước đây.
Tuy nhiên, tuyến đường mới này cũng không khả quan hơn. Thời gian chờ đợi cho tàu hàng đến bến tại điểm đến tăng thêm từ 7 đến 10 ngày so với hành trình qua Biển Đỏ, dẫn đến việc tăng chi phí vận chuyển. Sự chậm trễ này cùng với chi phí tăng cao khiến cho nguồn cung cà phê tại các quốc gia nhập khẩu trở nên khan hiếm. Điều này cũng gây ra nguy cơ giảm xuất khẩu từ các nhà cung cấp chính như Việt Nam và Indonesia.
Để khắc phục tình trạng thiếu hụt, các thị trường tiêu thụ đang tìm kiếm nguồn cung thay thế từ các đối tác khác trong tình hình xung đột tại Biển Đỏ kéo dài. Bên cạnh châu Á, là nhà cung cấp Robusta lớn nhất, Nam Mỹ với những quốc gia hàng đầu như Brazil và Uganda, đang được xem xét là nguồn cung thay thế tiềm năng. Theo dữ liệu từ Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), trong vụ mùa 2023/24, Brazil và Uganda đã sản xuất tổng cộng 27,25 triệu bao Robusta, chiếm 37% tổng sản lượng toàn cầu.
Ông Phạm Quang Anh, Giám đốc Trung tâm Tin tức Hàng hóa Việt Nam, đã chia sẻ quan điểm về sự thay đổi trong cấu trúc nguồn cung cà phê toàn cầu, nói rằng: “Do xung đột ở Biển Đỏ gây ra gián đoạn trong nguồn cung cà phê, các nước nhập khẩu buộc phải tìm kiếm các nguồn cung mới. Điều này tạo nên một diễn biến mới cho thị trường cà phê quốc tế và cả thị trường Việt Nam.
Triển vọng giá cà phê quốc tế trong các tình huống tiềm năng
Hiện chưa có xác nhận về việc các quốc gia tiêu thụ hàng đầu chuyển hướng nhập khẩu Robusta từ châu Á sang Nam Mỹ. Tuy nhiên, MXV đã đề xuất ba tình huống có thể xảy ra đối với nguồn cung cà phê và ảnh hưởng của chúng đến giá cả.
Trong tình huống đầu tiên, Brazil và Uganda có thể tăng cường xuất khẩu để khắc phục hoàn toàn tình trạng thiếu hụt từ châu Á. Nếu điều này xảy ra, giá Robusta có thể sẽ quay trở lại mức trước khi xung đột nổ ra. Tuy nhiên, MXV cho rằng khả năng này khó xảy ra hiện nay do lượng cung Robusta từ châu Á vốn đã cao hơn nhiều so với Nam Mỹ. Dựa trên dữ liệu của USDA, Việt Nam và Indonesia, hai nhà xuất khẩu chính ở châu Á, chiếm 47,25% tổng sản lượng toàn cầu, trong khi Brazil và Uganda chỉ chiếm 36,77%.
Thêm vào đó, đầu năm 2024 là thời điểm Việt Nam thường tăng cường xuất khẩu cà phê. Trong khi Brazil đã xuất khẩu một lượng lớn Robusta – 4,18 triệu bao trong nửa cuối của 2023, tăng 2,7 lần so với năm trước, điều này làm giảm khả năng cung ứng của họ vào đầu năm 2024. Thêm vào đó, ước tính sản lượng Robusta của Brazil trong năm 2023 giảm 11,2% so với năm trước.
Từ những dữ liệu này, MXV đưa ra tình huống thứ hai là tình huống có khả năng xảy ra nhất, trong đó Brazil và Uganda sẽ tận dụng giá cao và vấn đề về nguồn cung bị ách tắc từ châu Á để tăng xuất khẩu. Tuy nhiên, lượng cà phê này vẫn chưa đủ để bù đắp hoàn toàn cho sự thiếu hụt từ châu Á. Do đó, tình trạng thiếu hụt nguồn cung vẫn sẽ tiếp tục và giá Robusta sẽ giữ ở mức cao trong khoảng từ 16 đến 30 năm.
Trong tình huống thứ ba, các quốc gia Nam Mỹ không thể tăng cường xuất khẩu Robusta. Điều này có thể xảy ra do lượng xuất khẩu còn lại của Brazil quá thấp và họ cần ưu tiên duy trì ổn định nguồn cung. Do đó, tình trạng thiếu hụt nguồn cung ở các quốc gia tiêu thụ sẽ tiếp tục, thậm chí trở nên trầm trọng hơn khi lượng dự trữ tại các thị trường này giảm xuống mức thấp, gây nguy cơ cho nhu cầu tiêu thụ trong tương lai. Trong tình huống này, giá cà phê dự kiến sẽ tiếp tục đạt nhiều mức kỷ lục mới.
MXV dự báo rằng, bất kể tình huống nào xảy ra với thị trường cà phê trong thời gian sắp tới, giá cà phê có khả năng sẽ vẫn duy trì ở mức cao cho đến cuối quý I/2024, và có thể kéo dài đến quý II/2024.
Trong bối cảnh này, ông Quang Anh khuyên rằng: “Đây là cơ hội để các doanh nghiệp và người trồng cà phê ở Việt Nam tận dụng giá cà phê cao, duy trì sự hiện diện trên thị trường toàn cầu và củng cố vị trí dẫn đầu trong sản xuất Robusta. Trên thực tế, tình trạng nguồn cung cà phê toàn cầu không bị ảnh hưởng lâu dài bởi xung đột mà chỉ là những gián đoạn tạm thời. Khi tình hình ổn định trở lại, giá cà phê có thể sẽ không còn giữ ở mức cao như hiện tại.
Nguồn: Báo Công Thương