Nhận tiền bảo hiểm xã hội một lần: Nên hay không nên?

Theo Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội, trong giai đoạn 2012 – 2020, mỗi năm bình quân có khoảng 700 nghìn người hưởng BHXH một lần. Dẫn đến số người tham gia BHXH tăng thêm chỉ là gần 600 nghìn người; tức là cứ có 2 người mới tham gia vào BHXH thì có 1 người rời khỏi hệ thống.

Số người hưởng BHXH một lần có xu hướng gia tăng qua từng năm đặt áp lực lớn lên nỗ lực mở rộng diện bao phủ BHXH và an toàn tài chính hưu trí cho người cao tuổi trong tương lai.

Tuy nhiên, Bộ này khuyến cáo rằng, việc nhận BHXH một lần chỉ mang lại cho người lao động lợi ích trước mắt. Người lao động đang không lường hết được những nguy cơ sẽ đánh mất nhiều quyền lợi lâu dài của bản thân.

Thứ nhất, theo quy định của pháp luật hiện hành, tổng mức đóng BHXH vào quỹ hưu trí, tử tuất là 22% mức tiền lương tháng làm căn cứ đóng BHXH của người lao động. Trong đó, người lao động đóng 8% và người sử dụng lao động đóng 14%, tổng mức đóng vào quỹ BHXH hằng năm bằng 2,64 tháng lương.

Nếu người lao động hưởng BHXH một lần thì mức hưởng mỗi năm đóng BHXH chỉ bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng trước năm 2014 và bằng 2 tháng mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH cho những năm đóng từ năm 2014 trở đi. Như vậy, nếu lĩnh BHXH một lần, người lao động sẽ mất đi khoảng 1,14 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH trước năm 2014 và khoảng 0,64 tháng lương đối với mỗi năm đóng BHXH sau năm 2014.

Thứ hai, nhận BHXH một lần đồng nghĩa với việc người lao động sẽ không còn cơ hội được hưởng lương hưu, không có nguồn thu nhập ổn định hằng tháng để đảm bảo cho cuộc sống khi về già, cùng với các hệ lụy thiệt thòi khác như:

– Không được cấp thẻ BHYT miễn phí để hưởng các quyền lợi về khám chữa bệnh BHYT, chăm sóc sức khỏe khi tuổi già, độ tuổi dễ gặp bất trắc về sức khỏe nhất của mỗi người.

– Thân nhân của người lao động không được hưởng chế độ tử tuất khi không may người lao động qua đời.

Thứ ba, khoản tiền đóng vào quỹ BHXH là của để dành quý giá của chính bản thân người lao động, nó không mất đi mà ngược lại, được cơ quan BHXH quản lý và đầu tư tăng trưởng.

Trong trường hợp, với những khó khăn trước mắt (do mất việc làm, giảm sút thu nhập gây nên), Bộ khuyến khích người lao động bảo lưu thời gian đóng BHXH, khi có điều kiện thì tiếp tục tham gia BHXH bắt buộc hoặc tham gia BHXH tự nguyện (mọi người tham gia BHXH tự nguyện đều được Nhà nước hỗ trợ một phần kinh phí, với các mức hỗ trợ 10%-25%-30% theo mức đóng, tính trên chuẩn hộ nghèo khu vực nông thôn với 3 nhóm đối tượng khác nhau).

Ngược lại, khi người lao động đã nhận BHXH một lần, nếu lại tham gia BHXH sẽ không được cộng nối thời gian đã đóng BHXH trước đó, dẫn đến khi đủ tuổi nhận lương hưu có thể không đủ điều kiện về thời gian đóng để được nhận lương hưu hoặc đủ điều kiện về thời gian đóng để được nhận lương hưu nhưng mức lương hưu sẽ không cao.

Thứ tư, người tham gia BHXH khi đã hưởng lương hưu thì mức lương hưu được điều chỉnh định kỳ theo chỉ số giá tiêu dùng và mức tăng trưởng kinh tế (từ năm 2003 đến nay, Nhà nước đã điều chỉnh tăng lương hưu 17 lần, với mức tăng từ khoảng 7,5% đến 9,3% cho mỗi lần điều chỉnh, tùy theo nhóm đối tượng).

Như vậy, khi người lao động nhận BHXH một lần, người lao động sẽ thiệt thòi rất nhiều bởi chưa đến tuổi nghỉ hưu đã tiêu hết tiền dưỡng già. Đến khi về già thì không được hưởng lương hưu, phải sống phụ thuộc vào con, cháu và xã hội.

Hưởng lương hưu sẽ được lợi hơn

BHXH Việt Nam đưa ra một ví dụ đơn cử về trường hợp NLĐ có đủ 20 năm đóng BHXH với mức bình quân tiền lương đóng BHXH là 4 triệu đồng/tháng. Giả định NLĐ này đủ điều kiện hưởng lương hưu hoặc hưởng BHXH một lần trong năm 2021 như sau:

– Nếu hưởng lương hưu, lao động nam có thể sẽ nhận được mức lương hưu là 1.880.000 đồng/tháng. Tính theo tuổi thọ bình quân của nam giới là 71 năm thì số tháng hưởng lương hưu là 129 tháng. Tổng số tiền người đó được hưởng từ quỹ BHXH là 273.973.400 đồng, trong đó:

+ Tổng tiền lương hưu nhận được từ khi đủ 60 tuổi ba tháng đến khi chết: 129 x 1.880.000 đồng = 242.520.000 đồng.

+ Mua thẻ BHYT (4,5%): 10.913.400 đồng.

+ Trợ cấp mai táng phí khi qua đời: 10 tháng lương cơ sở, tương đương 14.900.000 đồng.

+ Trợ cấp tuất (giả định tuất một lần thấp nhất bằng ba tháng lương hưu): 5.640.000 đồng.

Với lao động nữ, do tỉ lệ hưởng lương hưu của nữ lớn hơn (55%) và thời gian hưởng lương hưu của nữ dài hơn nam nên tổng số tiền mà một lao động nữ trong ví dụ này sẽ được hưởng từ quỹ BHXH là 572.864.000 đồng.

Đó là chưa kể có những người đang hưởng lương hưu khi qua đời, nếu có thân nhân đủ điều kiện sẽ được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng. Trên thực tế đã có những người cha, mẹ, vợ, chồng, con được hưởng trợ cấp tuất hằng tháng vài chục năm sau khi con, vợ/chồng, cha/mẹ của họ qua đời.

– Trong khi đó, giả sử NLĐ ra nước ngoài để định cư hoặc mắc bệnh hiểm nghèo đến tính mạng nếu nhận BHXH một lần, đối với cả nam và nữ đều thực hiện theo cách tính như sau: 4 triệu đồng x (1,5 x 13 + 2 x 7) = 134 triệu đồng.

Như vậy, nam giới hưởng lương hưu sẽ lợi hơn nhận BHXH một lần 139.973.400 đồng; con số tương ứng này ở nữ giới là 438.864.000 đồng.

Nếu so với hưởng lương hưu thì nhận BHXH một lần là rất thiệt thòi cho NLĐ. Người tham gia BHXH khi hưởng lương hưu được hưởng rất nhiều quyền lợi. Thực tế đã cho thấy chính lương hưu mới là chỗ dựa vững chắc cho NLĐ khi về già, khi không còn khả năng để lao động tạo thu nhập.

Theo Baohiemxahoi

>>> Căn cước công dân gắn chip sẽ thay những loại giấy tờ gì?

>>> Những trở ngại lớn của gói hỗ trợ Covid-19 lần hai